Paypal - Sự thành công kỳ diệu của mô hình thanh toán P2P
Ngay trong giai đoạn đầu của phong trào dot-com, khi người ta khăng khăng rằng Internet sẽ cách mạng hóa các ngành xuất bản, phát thanh truyền hình hay bán lẻ, thì lợi ích chính của World Wide Web vẫn là liên kết các cá nhân với nhau.
Mặc dù nhiều công ty và các nhà đầu tư phiêu lưu cho rằng Internet sẽ chiếm vị trí của báo chí, truyền hình hay là trung tâm mua sắm lớn nhất của thế giới, trên thực tế, môi trường này có thể chỉ gần như là điện thoại mà thôi... Những ứng dụng thành công nhất trên mạng (thư điện tử, chating, môi giới...) đều không phải là giúp các tập đoàn lớn chuyển thông tin đến mọi người mà chính là giúp các cá nhân truyền thông tin cho nhau.
Các công ty như eBay, Match.com, Classmates Online đã vượt qua được thời kỳ xuống dốc của phong trào dot-com bởi họ đã hiểu được Internet trước hết là môi trường giao tiếp giữa con người với con người. Họ tạo những điều kiện thuận lợi giúp mọi người liên hệ với nhau. Trong hàng loạt các dịch vụ P2P, có một công ty đã tạo được thành công độc nhất vô nhị bằng việc tạo tiện ích cho hai người bình thường có thể làm trên mạng việc mà phần lớn mọi người đang thực hiện ngoài mạng: thanh toán tiền mua hàng hóa hay dịch vụ.
Điều kỳ diệu mà giản đơn của PayPal là cung cấp dịch vụ cho phép hai người trao đổi tiền gần như trực tiếp, theo cách rất đảm bảo và ẩn danh. Đó không chỉ là việc mở cửa cho một nền kinh tế kiểu cá nhân với cá nhân qua mạng, mà còn khai phá ra một cách làm mới cho các nhà buôn và doanh nghiệp nhỏ, những người không có khả năng lập một tài khỏan thương mại khá tốn kém với các công ty thẻ tín dụng lớn.
Ebay đã mua PayPal năm 2002 với giá 1,5 tỷ USD, một hành động được coi là cuộc "kết hôn tự nhiên" của hai kẻ quyền lực trong dịch vụ P2P. Hơn 60% hoạt động kinh doanh của PayPal là những khoản thanh toán của người mua hàng trong chợ đấu giá Ebay.
Số liệu thống kê của PayPal là một bằng chứng đáng kinh ngạc về sức mạnh của mô hình P2P trên mạng. Đến cuối tháng 6 năm 2003, công ty này đã có hơn 31 triệu người sử dụng, so với con số 27 triệu của 3 tháng trước đó, và số tiền giao dịch lên đến 2,8 tỷ USD trong 1 quý, tương đương 360 USD/giây. Mặc dù một số công ty dịch vụ tài chính như dịch vụ C2it của Citibank, hay thậm chí AOL đều đã tung ra các giải pháp thanh toán P2P, nhưng PayPal vẫn thành công vượt xa các đối thủ lớn
Thiết kế giản đơn
Với những người sử dụng chính thống, PayPal rất tiện ích vì nó thay thế cho việc đi đến ngân hàng. Công nghệ cơ bản của việc chuyển tiền thực ra hết sức đơn giản. Để thực hiện các khoản thanh toán của Ebay, vốn là hoạt động chính của PayPal, hai trang chỉ liên kết với số dữ liệu trao đổi rất ít. Nút nhấn Pay Now trên trang đấu giá hàng hóa sẽ dẫn người mua đến một mẫu kê khai chứa các thông tin về người bán và hàng hóa. Chỉ trong giai đoạn cuối cùng, khi cần phải thanh toán, người mua mới được chuyển sang trang PayPal, nơi Ebay đã gửi kèm theo các thông tin chứng nhận về người bán, mã hàng và các miêu tả khác.
PayPal giúp những nhà kinh doanh nhỏ không đủ khả năng mở tài khoản thương mại với các công ty thẻ tín dụng lớn một phương tiện mới để chấp nhận thanh toán qua mạng
Một trong những điều hấp dẫn của PayPal là ẩn danh người thanh toán: một người mua có thể thanh toán cho rất nhiều người và các công ty khác nhau mà không cần gửi số thẻ tín dụng hay thông tin cá nhân cho bất kỳ ai ngoài PayPal. "Khả năng cung cấp hệ thống thanh toán an tòan và ẩn danh là một bí mật của PayPal", Giám đốc công nghệ Chuck Geiger nói, "Khi anh thanh toán, tôi không cần biết anh trả tôi như thế nào. Tôi chỉ cần biết là tài khoản của tôi đã có báo có".
Công nghệ hỗ trợ phía sau (back-end) để xử lý giao dịch chuyển tiền gần như dựa theo các mạng lưới sẵn có của các công ty thẻ tín dụng và giao dịch ngân hàng. Với các giao dịch ngân hàng, PayPal cũng sử dụng mạng lưới thanh toán liên ngân hàng như phần lớn các ngân hàng và sử dụng hệ thống căn bản về thanh toán thẻ tín dụng do các hiệp hội thẻ tín dụng thiết lập. Ông Geiger cho biết "Bí quyết của PayPal là tận dụng những công nghệ thực tiễn nhất, khiến người dùng bị hấp dẫn bởi các chức năng toàn diện từ hệ thống có vẻ tầm thường". "Các ứng dụng với khách hàng chạy trên phần cứng với hệ điều hành Linux, và dữ liệu được lưu trữ toàn bộ trong cơ sở dữ liệu Oracle". Công ty sử dụng hàng trăm máy chủ tại hai trung tâm dữ liệu ở San Jose và Sacramento.
PayPal đã tăng trưởng cực kỳ nhanh chóng, vì vậy đáp ứng được những đòi hỏi về cả phần cứng và nhân lực là một trong những vấn đề thách thức ngay từ khi công ty đi vào hoạt động 4 năm trước đây. Geiger thừa nhận rằng, trang web đã từng có một số vấn đề, vì vậy kiến trúc của trang đã được xây dựng lại để có thể cô lập các lỗi được hiệu quả hơn. Thực ra mà nói, toàn bộ trang của PayPal dựa trên cái mà Geiger miêu tả là "một cơ sở hạ tầng bảo mật hỗn hợp với các tường lửa và các phương pháp mã hóa"
Kiểm soát gian lận
Số lượng nhân viên đông đảo và sự phức tạp về công nghệ của PayPal là nhằm mục đích hạn chế những trò gian lận. Theo ông Geiger, "có thể mặt mạnh nhất trong hệ thống của chúng tôi là khả năng chống gian lận, và tính năng xử lý gian lận tức thời (real-time). Tổng số nhân viên có chức năng hỗ trợ khách hàng, đảm bảo sự tin cậy là trên 800 người mà chỉ tập trung vào việc chống gian lận".
Trong việc thiết lập một hệ thống thanh toán trực tuyến thành công, vấn đề làm sao tạo được các biện pháp bảo mật vững chắc khó khăn hơn nhiều so với việc so với việc làm cho hệ thống đó thuận tiện và dễ dàng cho người dùng.
Từ khi sáp nhập với Ebay, hệ thống thanh toán của PayPal đã xuất hiện trên hơn 70% các trang web bán đấu giá của Ebay. Hiện nay PayPal đang xử lý số tiền thanh toán lên đến 360 USD/giây
Thuật toán mã hoá
Được dẫn dắt bởi người đồng sáng lập Max Levchin, một nhóm 30 kĩ sư chủ chốt (nhiều người trong số họ vẫn làm việc trong công ty) đã lập trình và bảo trì phần mềm PayPal gốc.
Hiện nay, Levchin đã rời khỏi PayPal nhưng anh đã rất nổi tiếng qua việc phát minh ra các thuật toán bảo mật và chống gian lận giúp công ty vượt qua rất nhiều đối thủ lớn trong thời gian trước khi xảy ra sự suy sụp của phong trào dot.com. Là một người viết mật mã, Levchin vừa tròn 23 tuổi khi đồng sáng lập công ty vào năm 1998 cùng với Peter Thiel, nguyên giám đốc điều hành dịch vụ tài chính.
Công ty chỉ tập trung chủ yếu vào việc làm cho các giao dịch kiểu P2P sử dụng được các mạng lưới giao dịch ngân hàng và thẻ tín dụng điện tử sẵn có, kiểm soát các hiện tượng gian lận. Nhưng điều chủ yếu nhất vẫn là tìm ra một phần mềm căn bản, một tập hợp các thuật toán làm việc thời gian thực để phát hiện nhanh các hiện tượng gian lận trong hệ thống.
Được đặt tên là Igor sau sự kiện tên tội phạm người Nga bị tóm năm 2000 nhờ sự giúp đỡ của PayPal, những thuật toán này là độc quyền của công ty và được viết bằng C++. Chức năng cơ bản của chúng là để kiểm tra tính bất thường ở một loạt các khâu kiểm tra trong một giao dịch. "Bất cứ lúc nào bạn truy nhập vào đây", Geiger nói "Các điểm kiểm tra này sẽ xem bạn là ai, bạn muốn chuyển tiền cho ai và từ đâu. Sau khi đã kiểm tra toàn bộ, phần mềm này sẽ quyết định theo các thuật toán trên xem giao dịch đó có hiện tượng nghi vấn hay không". Quá trình này gần giống với hệ thống kiểm tra gian lận thẻ tín dụng, theo đó so sánh lịch sử mua bán trước đây của khách hàng để nhận dạng một giao dịch thanh toán quá lớn hay một đợt mua sắm nhiều bất thường.
Sự tác động của con người
Cũng quan trọng như công nghệ, sự tác động của con người cũng là một vòng bảo vệ thứ hai để hạn chế sự lừa gạt. Bất cứ khi nào phần mềm nghi ngờ có hiện tượng gian lận, nó sẽ chuyển giao dịch đó cho một nhân viên để kiểm tra bằng cách liên lạc trực tiếp với khách hàng. Đây cũng là cái mà Geiger gọi là kiểm soát kiểu "gần như tức thời", điều khiến PayPal phải thuê một số lượng lớn nhân viên được đào tạo chuyên để phát hiện gian lận.
Hiện nay, thách thức trước mắt về công nghệ với PayPal là duy trì vững chắc sự thành công quá nhanh của nó với dịch vụ P2P và những giao dịch nhỏ, để trở thành một giải pháp thanh toán trực tuyến cho các nhà buôn lớn hơn. Bước tiến tiếp theo về công nghệ của PayPal sẽ không hướng tới việc phát triển các tính năng mới trong hệ thống bởi thực ra, sự đơn giản rõ ràng của hệ thống chính là chìa khóa cho sự thành công của PayPal.
Thay vì đó, mục đích tới đây của PayPal là làm thế nào để các nhà buôn lớn tiếp cận với hệ thống thanh toán này. Dự án mới này sẽ nhằm xây dựng một tập hợp hệ giao tiếp lập trình ứng dụng (API) của PayPal để các đối tác có thể viết chương trình và thiết kế trang Web có tương tác với dữ liệu của PayPal thông qua XML. Việc cho phép bên thứ ba tích hợp các site của họ với hệ thống của PayPal là một phần trong chiến lược quan trọng của công ty, nhằm để thu hút các tên tuổi lớn sử dụng PayPal làm hệ thống thanh toán của mình.
Mô hình kỳ diệu
Nhân tố hỗ trợ phía sau thành công của PayPal thực ra chỉ là một công thức đơn giản: hãy để các khách hàng nặng túi (nhà buôn) trả tiền cho dịch vụ, còn tất cả mọi người thì sử dụng dịch vụ miễn phí, như vậy những khách hàng miễn phí đó sẽ làm công việc marketing theo kiểu dây chuyền cho những người mua hàng cùng đăng ký sử dụng PayPal.
Hầu hết doanh thu của PayPal là từ các giao dịch tài khoản và những người cung cấp hàng hoá dịch vụ thường xuyên qua PayPal. PayPal thu từ 2,2 đến 2,7% trên giá bán cộng với phí giao dịch là 30 cent. Mặc dù các cá nhân giữ tiền trong tài khoản tại PayPal, nhưng công ty không phải là ngân hàng do không tính lãi suất của các khoản tiền này. Trên thực tế, tình hình tài chính và triển vọng kinh doanh của PayPal là rất tốt, công ty đã bước vào thị trường chứng khoán khá thành công từ tháng 2/2002, giai đoạn tồi tệ nhất đối với bất kì công ty mới niêm yết nào kinh doanh trong lĩnh vực Internet.
Tuy nhiên, ưu thế vượt trội của công ty trong thanh toán P2P lại phụ thuộc khá nhiều vào sự thành công của việc marketing theo mạng lưới. Trước đây, PayPal đã trả cho người sử dụng từ 5 đến 10 USD nếu họ tìm thêm được khách hàng, bạn bè đăng ký sử dụng PayPal. Khi ngày càng nhiều khách hàng nhận ra tính thuận tiện, an toàn của dịch vụ này, họ đã lôi kéo rất nhiều người khác tham gia vào hệ thống PayPal trên toàn cầu, và tốc độ hiện nay đã đạt 28.000 tài khoản mới mỗi ngày.
Không giống như hầu hết các trang web kinh doanh khác, công ty chỉ dựa vào marketing theo kiểu truyền miệng chứ không thực hiện các chiến dịch quảng cáo rầm rộ, khoa trương để xây dựng thương hiệu của riêng mình từ con số 0.
Những người đồng hành không dễ chịu
Một phần vì PayPal đang đi tiên phong trong mô hình giao dịch tiền tệ hoàn toàn mới, nên công ty luôn bị các ngân hàng và các nhà chức trách "để ý" kỹ lưỡng. Một vài nhà điều tra đã dò xét xem các khỏan tiền do ai chuyển cho ai, và cho những hàng hoá, dịch vụ gì. Do PayPal cho phép chuyển tiền chỉ đơn thuần giữa hai người với nhau, nên hệ thống thanh toán này cũng đã bị sử dụng cho một số hoạt động đáng ngờ. Trên thực tế, năm 2002, Văn phòng Luật sư của Mỹ đã buộc tội PayPal vi phạm điều 9/11 Luật Patriot (ái quốc) và Luật Kiểm soát cá cược do đã chủ ý cho phép giao dịch thanh toán cho những hoạt động đánh bạc ở nước ngoài. Việc thanh toán cho đánh bạc trên mạng đã chấm dứt kể khi eBay tiếp quản PayPal chính thức vào tháng 10-2002, nhưng đến lúc đó chính PayPal thừa nhận rằng những giao dịch này đóng góp đến 6% thu nhập của họ.
Khi theo dõi những kẻ xấu sử dụng PayPal để thanh toán cho những hoạt động ngoại tuyến bất hợp pháp, Geiger thừa nhận "Ngăn chặn triệt để loại hành vi này là việc rất khó. Chúng tôi đã có những thuật toán để tìm kiếm chúng. Chẳng hạn nếu như bạn chuyển tiền trong nhiều tài khoản khác nhau, điều đó sẽ gây nghi vấn và cơ quan luật pháp yêu cầu chúng tôi phải theo dõi ngay, bất cứ những gì tìm thấy đều phải báo cáo về cơ sở dữ liệu liên bang".
Và cũng do PayPal thường xuyên có tài khoản của người sử dụng cũng như thông tin về thẻ tín dụng, đây sẽ là nơi hấp dẫn với những kẻ bất lương. Một trò lừa đảo phổ biến trong năm nay là gửi email có logo và địa chỉ phản hồi tương tự như PayPal, trong đó thông báo rằng tài khỏan của họ đã bị khóa và họ phải gõ lại các thông tin về tài khỏan ngân hàng và thẻ tín dụng của mình.
Bên cạnh việc thông báo và cam kết với người dùng rằng công ty không bao giờ yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin ở một nơi nào ngoài trang web của chính công ty, PayPal cũng đang chống lại những trò lừa bịp bằng việc báo cho người sử dụng biết ngay khi có ai đó khả nghi truy nhập vào tài khoản của họ. PayPal là địa chỉ thường xuyên bị các hacker tấn công, trong đó có các nhóm tội phạm từ Nigeria, Nga và Indonesia, những kẻ tìm cách tạo ra những tài khoản ảo và sử dụng số thẻ tín dụng bị lấy cắp trong hệ thống.
Mặc dù đã đạt được thành công tuyệt đối, PayPal vẫn là một công ty gây nhiều tranh cãi trong thế giới Web. Hiện PayPal đang phải chịu sự tấn công và chê trách từ cả hai phía: phía những kẻ lừa đảo đang cố khai thác công nghệ của PayPal bất hợp pháp và phía một số người dùng nghi vấn về các biện pháp bảo mật, chống gian lận của PayPal.
Một vài trang web phản đối như http://www.paypalsucks.com và http://www.paypalwarning.com đã thu thập rất mau lẹ những câu chuyện đáng sợ, những lời phàn nàn và khiếu kiện chống lại PayPal. Thực ra, sự khéo léo và nguy hiểm của PayPal là ở chỗ nó cân bằng 2 nhu cầu thường xung khắc nhau của thị trường trao đổi trực tuyến: cởi mở, dễ dàng truy nhập để bất cứ ai cũng có thể tự tạo tài khoản, thanh toán và nhận thanh toán trong vài phút; nhưng cũng cần có các biện pháp chống gian lận chặt chẽ, để đảm bảo rằng các tài khỏan được tạo ra dễ dàng này là xác thực, và các giao dịch là hợp pháp.
PayPal vẫn tiếp tục lớn mạnh bất chấp sức ép từ phía bọn tội phạm và người tiêu dùng. Cùng với Google và chính eBay, PayPal là một trong số rất ít các công ty dot-com đang ngày càng hùng mạnh. Trong quý 1 năm 2003, trước khi được bán cho Ebay, PayPal đã có lợi nhuận đáng kể, doanh thu tăng 248% so với cùng kì năm 2002. Hiện nay, hơn 70% những cuộc đấu giá của eBay đều có mục cho phép thanh toán thông qua PayPal.
Trong khi những công ty dot-com thành công nổi tiếng như Amazon.com và bản thân eBay đang đi dần vào ổn định, PayPal là một trong những câu chuyện thần kì sau cùng về Web mà sự thành công chưa hề có dấu hiệu dừng lại.
Trí Dũng (Theo Computer Power User)
Mặc dù nhiều công ty và các nhà đầu tư phiêu lưu cho rằng Internet sẽ chiếm vị trí của báo chí, truyền hình hay là trung tâm mua sắm lớn nhất của thế giới, trên thực tế, môi trường này có thể chỉ gần như là điện thoại mà thôi... Những ứng dụng thành công nhất trên mạng (thư điện tử, chating, môi giới...) đều không phải là giúp các tập đoàn lớn chuyển thông tin đến mọi người mà chính là giúp các cá nhân truyền thông tin cho nhau.
Các công ty như eBay, Match.com, Classmates Online đã vượt qua được thời kỳ xuống dốc của phong trào dot-com bởi họ đã hiểu được Internet trước hết là môi trường giao tiếp giữa con người với con người. Họ tạo những điều kiện thuận lợi giúp mọi người liên hệ với nhau. Trong hàng loạt các dịch vụ P2P, có một công ty đã tạo được thành công độc nhất vô nhị bằng việc tạo tiện ích cho hai người bình thường có thể làm trên mạng việc mà phần lớn mọi người đang thực hiện ngoài mạng: thanh toán tiền mua hàng hóa hay dịch vụ.
Điều kỳ diệu mà giản đơn của PayPal là cung cấp dịch vụ cho phép hai người trao đổi tiền gần như trực tiếp, theo cách rất đảm bảo và ẩn danh. Đó không chỉ là việc mở cửa cho một nền kinh tế kiểu cá nhân với cá nhân qua mạng, mà còn khai phá ra một cách làm mới cho các nhà buôn và doanh nghiệp nhỏ, những người không có khả năng lập một tài khỏan thương mại khá tốn kém với các công ty thẻ tín dụng lớn.
Ebay đã mua PayPal năm 2002 với giá 1,5 tỷ USD, một hành động được coi là cuộc "kết hôn tự nhiên" của hai kẻ quyền lực trong dịch vụ P2P. Hơn 60% hoạt động kinh doanh của PayPal là những khoản thanh toán của người mua hàng trong chợ đấu giá Ebay.
Số liệu thống kê của PayPal là một bằng chứng đáng kinh ngạc về sức mạnh của mô hình P2P trên mạng. Đến cuối tháng 6 năm 2003, công ty này đã có hơn 31 triệu người sử dụng, so với con số 27 triệu của 3 tháng trước đó, và số tiền giao dịch lên đến 2,8 tỷ USD trong 1 quý, tương đương 360 USD/giây. Mặc dù một số công ty dịch vụ tài chính như dịch vụ C2it của Citibank, hay thậm chí AOL đều đã tung ra các giải pháp thanh toán P2P, nhưng PayPal vẫn thành công vượt xa các đối thủ lớn
Thiết kế giản đơn
Với những người sử dụng chính thống, PayPal rất tiện ích vì nó thay thế cho việc đi đến ngân hàng. Công nghệ cơ bản của việc chuyển tiền thực ra hết sức đơn giản. Để thực hiện các khoản thanh toán của Ebay, vốn là hoạt động chính của PayPal, hai trang chỉ liên kết với số dữ liệu trao đổi rất ít. Nút nhấn Pay Now trên trang đấu giá hàng hóa sẽ dẫn người mua đến một mẫu kê khai chứa các thông tin về người bán và hàng hóa. Chỉ trong giai đoạn cuối cùng, khi cần phải thanh toán, người mua mới được chuyển sang trang PayPal, nơi Ebay đã gửi kèm theo các thông tin chứng nhận về người bán, mã hàng và các miêu tả khác.
PayPal giúp những nhà kinh doanh nhỏ không đủ khả năng mở tài khoản thương mại với các công ty thẻ tín dụng lớn một phương tiện mới để chấp nhận thanh toán qua mạng
Một trong những điều hấp dẫn của PayPal là ẩn danh người thanh toán: một người mua có thể thanh toán cho rất nhiều người và các công ty khác nhau mà không cần gửi số thẻ tín dụng hay thông tin cá nhân cho bất kỳ ai ngoài PayPal. "Khả năng cung cấp hệ thống thanh toán an tòan và ẩn danh là một bí mật của PayPal", Giám đốc công nghệ Chuck Geiger nói, "Khi anh thanh toán, tôi không cần biết anh trả tôi như thế nào. Tôi chỉ cần biết là tài khoản của tôi đã có báo có".
Công nghệ hỗ trợ phía sau (back-end) để xử lý giao dịch chuyển tiền gần như dựa theo các mạng lưới sẵn có của các công ty thẻ tín dụng và giao dịch ngân hàng. Với các giao dịch ngân hàng, PayPal cũng sử dụng mạng lưới thanh toán liên ngân hàng như phần lớn các ngân hàng và sử dụng hệ thống căn bản về thanh toán thẻ tín dụng do các hiệp hội thẻ tín dụng thiết lập. Ông Geiger cho biết "Bí quyết của PayPal là tận dụng những công nghệ thực tiễn nhất, khiến người dùng bị hấp dẫn bởi các chức năng toàn diện từ hệ thống có vẻ tầm thường". "Các ứng dụng với khách hàng chạy trên phần cứng với hệ điều hành Linux, và dữ liệu được lưu trữ toàn bộ trong cơ sở dữ liệu Oracle". Công ty sử dụng hàng trăm máy chủ tại hai trung tâm dữ liệu ở San Jose và Sacramento.
PayPal đã tăng trưởng cực kỳ nhanh chóng, vì vậy đáp ứng được những đòi hỏi về cả phần cứng và nhân lực là một trong những vấn đề thách thức ngay từ khi công ty đi vào hoạt động 4 năm trước đây. Geiger thừa nhận rằng, trang web đã từng có một số vấn đề, vì vậy kiến trúc của trang đã được xây dựng lại để có thể cô lập các lỗi được hiệu quả hơn. Thực ra mà nói, toàn bộ trang của PayPal dựa trên cái mà Geiger miêu tả là "một cơ sở hạ tầng bảo mật hỗn hợp với các tường lửa và các phương pháp mã hóa"
Kiểm soát gian lận
Số lượng nhân viên đông đảo và sự phức tạp về công nghệ của PayPal là nhằm mục đích hạn chế những trò gian lận. Theo ông Geiger, "có thể mặt mạnh nhất trong hệ thống của chúng tôi là khả năng chống gian lận, và tính năng xử lý gian lận tức thời (real-time). Tổng số nhân viên có chức năng hỗ trợ khách hàng, đảm bảo sự tin cậy là trên 800 người mà chỉ tập trung vào việc chống gian lận".
Trong việc thiết lập một hệ thống thanh toán trực tuyến thành công, vấn đề làm sao tạo được các biện pháp bảo mật vững chắc khó khăn hơn nhiều so với việc so với việc làm cho hệ thống đó thuận tiện và dễ dàng cho người dùng.
Từ khi sáp nhập với Ebay, hệ thống thanh toán của PayPal đã xuất hiện trên hơn 70% các trang web bán đấu giá của Ebay. Hiện nay PayPal đang xử lý số tiền thanh toán lên đến 360 USD/giây
Thuật toán mã hoá
Được dẫn dắt bởi người đồng sáng lập Max Levchin, một nhóm 30 kĩ sư chủ chốt (nhiều người trong số họ vẫn làm việc trong công ty) đã lập trình và bảo trì phần mềm PayPal gốc.
Hiện nay, Levchin đã rời khỏi PayPal nhưng anh đã rất nổi tiếng qua việc phát minh ra các thuật toán bảo mật và chống gian lận giúp công ty vượt qua rất nhiều đối thủ lớn trong thời gian trước khi xảy ra sự suy sụp của phong trào dot.com. Là một người viết mật mã, Levchin vừa tròn 23 tuổi khi đồng sáng lập công ty vào năm 1998 cùng với Peter Thiel, nguyên giám đốc điều hành dịch vụ tài chính.
Công ty chỉ tập trung chủ yếu vào việc làm cho các giao dịch kiểu P2P sử dụng được các mạng lưới giao dịch ngân hàng và thẻ tín dụng điện tử sẵn có, kiểm soát các hiện tượng gian lận. Nhưng điều chủ yếu nhất vẫn là tìm ra một phần mềm căn bản, một tập hợp các thuật toán làm việc thời gian thực để phát hiện nhanh các hiện tượng gian lận trong hệ thống.
Được đặt tên là Igor sau sự kiện tên tội phạm người Nga bị tóm năm 2000 nhờ sự giúp đỡ của PayPal, những thuật toán này là độc quyền của công ty và được viết bằng C++. Chức năng cơ bản của chúng là để kiểm tra tính bất thường ở một loạt các khâu kiểm tra trong một giao dịch. "Bất cứ lúc nào bạn truy nhập vào đây", Geiger nói "Các điểm kiểm tra này sẽ xem bạn là ai, bạn muốn chuyển tiền cho ai và từ đâu. Sau khi đã kiểm tra toàn bộ, phần mềm này sẽ quyết định theo các thuật toán trên xem giao dịch đó có hiện tượng nghi vấn hay không". Quá trình này gần giống với hệ thống kiểm tra gian lận thẻ tín dụng, theo đó so sánh lịch sử mua bán trước đây của khách hàng để nhận dạng một giao dịch thanh toán quá lớn hay một đợt mua sắm nhiều bất thường.
Sự tác động của con người
Cũng quan trọng như công nghệ, sự tác động của con người cũng là một vòng bảo vệ thứ hai để hạn chế sự lừa gạt. Bất cứ khi nào phần mềm nghi ngờ có hiện tượng gian lận, nó sẽ chuyển giao dịch đó cho một nhân viên để kiểm tra bằng cách liên lạc trực tiếp với khách hàng. Đây cũng là cái mà Geiger gọi là kiểm soát kiểu "gần như tức thời", điều khiến PayPal phải thuê một số lượng lớn nhân viên được đào tạo chuyên để phát hiện gian lận.
Hiện nay, thách thức trước mắt về công nghệ với PayPal là duy trì vững chắc sự thành công quá nhanh của nó với dịch vụ P2P và những giao dịch nhỏ, để trở thành một giải pháp thanh toán trực tuyến cho các nhà buôn lớn hơn. Bước tiến tiếp theo về công nghệ của PayPal sẽ không hướng tới việc phát triển các tính năng mới trong hệ thống bởi thực ra, sự đơn giản rõ ràng của hệ thống chính là chìa khóa cho sự thành công của PayPal.
Thay vì đó, mục đích tới đây của PayPal là làm thế nào để các nhà buôn lớn tiếp cận với hệ thống thanh toán này. Dự án mới này sẽ nhằm xây dựng một tập hợp hệ giao tiếp lập trình ứng dụng (API) của PayPal để các đối tác có thể viết chương trình và thiết kế trang Web có tương tác với dữ liệu của PayPal thông qua XML. Việc cho phép bên thứ ba tích hợp các site của họ với hệ thống của PayPal là một phần trong chiến lược quan trọng của công ty, nhằm để thu hút các tên tuổi lớn sử dụng PayPal làm hệ thống thanh toán của mình.
Mô hình kỳ diệu
Nhân tố hỗ trợ phía sau thành công của PayPal thực ra chỉ là một công thức đơn giản: hãy để các khách hàng nặng túi (nhà buôn) trả tiền cho dịch vụ, còn tất cả mọi người thì sử dụng dịch vụ miễn phí, như vậy những khách hàng miễn phí đó sẽ làm công việc marketing theo kiểu dây chuyền cho những người mua hàng cùng đăng ký sử dụng PayPal.
Hầu hết doanh thu của PayPal là từ các giao dịch tài khoản và những người cung cấp hàng hoá dịch vụ thường xuyên qua PayPal. PayPal thu từ 2,2 đến 2,7% trên giá bán cộng với phí giao dịch là 30 cent. Mặc dù các cá nhân giữ tiền trong tài khoản tại PayPal, nhưng công ty không phải là ngân hàng do không tính lãi suất của các khoản tiền này. Trên thực tế, tình hình tài chính và triển vọng kinh doanh của PayPal là rất tốt, công ty đã bước vào thị trường chứng khoán khá thành công từ tháng 2/2002, giai đoạn tồi tệ nhất đối với bất kì công ty mới niêm yết nào kinh doanh trong lĩnh vực Internet.
Tuy nhiên, ưu thế vượt trội của công ty trong thanh toán P2P lại phụ thuộc khá nhiều vào sự thành công của việc marketing theo mạng lưới. Trước đây, PayPal đã trả cho người sử dụng từ 5 đến 10 USD nếu họ tìm thêm được khách hàng, bạn bè đăng ký sử dụng PayPal. Khi ngày càng nhiều khách hàng nhận ra tính thuận tiện, an toàn của dịch vụ này, họ đã lôi kéo rất nhiều người khác tham gia vào hệ thống PayPal trên toàn cầu, và tốc độ hiện nay đã đạt 28.000 tài khoản mới mỗi ngày.
Không giống như hầu hết các trang web kinh doanh khác, công ty chỉ dựa vào marketing theo kiểu truyền miệng chứ không thực hiện các chiến dịch quảng cáo rầm rộ, khoa trương để xây dựng thương hiệu của riêng mình từ con số 0.
Những người đồng hành không dễ chịu
Một phần vì PayPal đang đi tiên phong trong mô hình giao dịch tiền tệ hoàn toàn mới, nên công ty luôn bị các ngân hàng và các nhà chức trách "để ý" kỹ lưỡng. Một vài nhà điều tra đã dò xét xem các khỏan tiền do ai chuyển cho ai, và cho những hàng hoá, dịch vụ gì. Do PayPal cho phép chuyển tiền chỉ đơn thuần giữa hai người với nhau, nên hệ thống thanh toán này cũng đã bị sử dụng cho một số hoạt động đáng ngờ. Trên thực tế, năm 2002, Văn phòng Luật sư của Mỹ đã buộc tội PayPal vi phạm điều 9/11 Luật Patriot (ái quốc) và Luật Kiểm soát cá cược do đã chủ ý cho phép giao dịch thanh toán cho những hoạt động đánh bạc ở nước ngoài. Việc thanh toán cho đánh bạc trên mạng đã chấm dứt kể khi eBay tiếp quản PayPal chính thức vào tháng 10-2002, nhưng đến lúc đó chính PayPal thừa nhận rằng những giao dịch này đóng góp đến 6% thu nhập của họ.
Khi theo dõi những kẻ xấu sử dụng PayPal để thanh toán cho những hoạt động ngoại tuyến bất hợp pháp, Geiger thừa nhận "Ngăn chặn triệt để loại hành vi này là việc rất khó. Chúng tôi đã có những thuật toán để tìm kiếm chúng. Chẳng hạn nếu như bạn chuyển tiền trong nhiều tài khoản khác nhau, điều đó sẽ gây nghi vấn và cơ quan luật pháp yêu cầu chúng tôi phải theo dõi ngay, bất cứ những gì tìm thấy đều phải báo cáo về cơ sở dữ liệu liên bang".
Và cũng do PayPal thường xuyên có tài khoản của người sử dụng cũng như thông tin về thẻ tín dụng, đây sẽ là nơi hấp dẫn với những kẻ bất lương. Một trò lừa đảo phổ biến trong năm nay là gửi email có logo và địa chỉ phản hồi tương tự như PayPal, trong đó thông báo rằng tài khỏan của họ đã bị khóa và họ phải gõ lại các thông tin về tài khỏan ngân hàng và thẻ tín dụng của mình.
Bên cạnh việc thông báo và cam kết với người dùng rằng công ty không bao giờ yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin ở một nơi nào ngoài trang web của chính công ty, PayPal cũng đang chống lại những trò lừa bịp bằng việc báo cho người sử dụng biết ngay khi có ai đó khả nghi truy nhập vào tài khoản của họ. PayPal là địa chỉ thường xuyên bị các hacker tấn công, trong đó có các nhóm tội phạm từ Nigeria, Nga và Indonesia, những kẻ tìm cách tạo ra những tài khoản ảo và sử dụng số thẻ tín dụng bị lấy cắp trong hệ thống.
Mặc dù đã đạt được thành công tuyệt đối, PayPal vẫn là một công ty gây nhiều tranh cãi trong thế giới Web. Hiện PayPal đang phải chịu sự tấn công và chê trách từ cả hai phía: phía những kẻ lừa đảo đang cố khai thác công nghệ của PayPal bất hợp pháp và phía một số người dùng nghi vấn về các biện pháp bảo mật, chống gian lận của PayPal.
Một vài trang web phản đối như http://www.paypalsucks.com và http://www.paypalwarning.com đã thu thập rất mau lẹ những câu chuyện đáng sợ, những lời phàn nàn và khiếu kiện chống lại PayPal. Thực ra, sự khéo léo và nguy hiểm của PayPal là ở chỗ nó cân bằng 2 nhu cầu thường xung khắc nhau của thị trường trao đổi trực tuyến: cởi mở, dễ dàng truy nhập để bất cứ ai cũng có thể tự tạo tài khoản, thanh toán và nhận thanh toán trong vài phút; nhưng cũng cần có các biện pháp chống gian lận chặt chẽ, để đảm bảo rằng các tài khỏan được tạo ra dễ dàng này là xác thực, và các giao dịch là hợp pháp.
PayPal vẫn tiếp tục lớn mạnh bất chấp sức ép từ phía bọn tội phạm và người tiêu dùng. Cùng với Google và chính eBay, PayPal là một trong số rất ít các công ty dot-com đang ngày càng hùng mạnh. Trong quý 1 năm 2003, trước khi được bán cho Ebay, PayPal đã có lợi nhuận đáng kể, doanh thu tăng 248% so với cùng kì năm 2002. Hiện nay, hơn 70% những cuộc đấu giá của eBay đều có mục cho phép thanh toán thông qua PayPal.
Trong khi những công ty dot-com thành công nổi tiếng như Amazon.com và bản thân eBay đang đi dần vào ổn định, PayPal là một trong những câu chuyện thần kì sau cùng về Web mà sự thành công chưa hề có dấu hiệu dừng lại.
Trí Dũng (Theo Computer Power User)
